WOLONTARIAT W SZKOLE

„Ważny jest rodzaj pomocy, którą się oferuje,

ale jeszcze ważniejsze od tego jest serce,

z jakim tej pomocy się udziela.”

Jan Paweł II

Postanowienia ogólne

1. Wolontariat - to bezpłatne, świadome i dobrowolne działanie na rzecz innych, wykraczające poza więzi rodzinno- koleżeńsko- przyjacielskie.
2. Wolontariusz - osoba pracująca na zasadzie wolontariatu. Wolontariuszem może być każdy, w każdej dziedzinie życia społecznego, wszędzie tam, gdzie taka pomoc jest potrzebna.
3. Szkolny wolontariat skierowany jest do ludzi młodych, którzy chcą pomagać innym, reagować czynnie na potrzeby środowiska, inicjować działania w środowisku lokalnym, wspomagać różnego typu inicjatywy charytatywne i kulturalne.
4. Zasady funkcjonowania wolontariatu zostały opracowane na podstawie ustawy z dnia 14 grudnia 2016 roku Prawo oświatowe (Dz.U. z 2017r., poz.59, art.68 ust. 1 pkt 9, art.109 ust.5, art.1 pkt 12, art.85 ust.6 i 7, art.98 ust.1 pkt 21) oraz ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz.U. 2016, poz. 239) i statutu szkoły (par 40).

Cele i założenia

1. Zapoznanie dzieci z ideą wolontariatu oraz jej propagowanie.
2. Uwrażliwienie na cierpienie, samotność i potrzeby innych.
3. Kształtowanie postaw prospołecznych.
4. Rozwijanie empatii i tolerancji.
5. Inspirowanie do aktywnego spędzania czasu wolnego.
6. Kreowanie roli szkoły jako centrum lokalnej aktywności.
7. Budowanie tradycji szkoły zgodnie z założeniami programu wychowawczego.
8. Angażowanie się w działania na rzecz społeczności szkolnej i lokalnej, tworzenie więzi ze środowiskiem.
9. Zawieranie głębokich, wartościowych przyjaźni.
10. Kształtowanie umiejętności działania zespołowego.
11. Współdziałanie z organizacjami społecznymi.
12. Możliwość wykorzystywania własnych umiejętności i doświadczeń.
13. Rozwijanie zainteresowań.
14. Zdobywanie doświadczenia w nowych dziedzinach.
15. Wspieranie ciekawych inicjatyw .

Wolontariusze

1. Wolontariuszem może zostać każdy, kto pragnie służyć innym.
2. Działalność wolontariusza opiera się na zasadzie dobrowolności i bezinteresowności.
3. Wolontariusz kieruje się bezinteresownością, życzliwością, chęcią niesienia pomocy, troską o innych.
4. Wolontariusz zna plan pracy oraz zakres obowiązków wolontariuszy i przestrzega ich.
5. Każdy członek wolontariatu swoim postępowaniem stara się promować ideę wolontariatu, być przykładem dla innych.

Program szkolnego wolontariatu.

1. Wolontariat jako element programu wychowawczo-profilaktycznego szkoły.

Wspieranie ucznia w rozwoju odbywa się w wielu sferach wchodzących w zakres czterech obszarów funkcjonowania człowieka: fizycznego, psychicznego, społecznego i duchowego.

Uczniowie przejawiają tendencję do angażowania się w działanie – podejmują się różnorakich zadań, konfrontują z innymi swoje zainteresowania, dyskutują na temat idei, zasad czy sposobu zachowania. Różnorodność doświadczeń daje możliwość sprawdzenia siebie i poznania wielu różnych postaw, stylów życia, zasad i wartości. Ostatecznie młody człowiek wybiera jedną z alternatyw – opowiada się za wybranym przez siebie systemem wartości, preferuje zasady i normy spójne z wiedzą o sobie samym. Ogólna samowiedza pozwala mu ułożyć plan rozwoju i dokonywać wyborów istotnych dla dalszej edukacji i życia

Jedną z form aktywności, która dostarcza uczniom możliwości gromadzenia doświadczeń zwiększających wiedzę o sobie, jest właśnie wolontariat. W kolejnym punkcie zostały opisane cechy i kompetencje wolontariuszy, które rozwijają poprzez pracę na rzecz innych. Zestawienie efektów tej pracy z potrzebami i zadaniami rozwojowymi okresu dorastania daje odpowiedź na pytanie o wspierającą rolę wolontariatu w wychowaniu.

1. Samorozwój poprzez wolontariat.

Młodzież rozpoczynająca pracę w wolontariacie kieruje się wieloma motywami – m.in. chęcią uczestnictwa w grupie rówieśników, potrzebą zdobycia uznania innych, poszukiwaniem sposobu na naukę i rozwój nowych umiejętności. Efektem pracy młodych wolontariuszy są liczne zmiany zachodzące w ich osobowości oraz korzyści, jakie odnoszą w sferach psychicznej, interpersonalnej i społecznej, a także w sferze edukacyjno-zawodowej. Obserwacja indywidualnych korzyści pozwala na stwierdzenie, że wolontariat może być płaszczyzną samorozwoju i tym samym stanowić narzędzie wspierające pracę wychowawczą. Rozwój wolontariusza zależy jednak od kilku czynników, związanych z systematycznością pracy, stopniem zaangażowania oraz kwestią organizacji pracy.

Cechy i kompetencje wolontariuszy kształtowane poprzez pracę w wolontariacie:

Rozwój w zakresie cech i kompetencji psychicznych:

• wiedza o posiadanych cechach i umiejętnościach ,
• świadomość własnych zasobów i ograniczeń,
• zaufanie do siebie,
• wzrost samooceny i poczucia własnej wartości,
• umiejętność radzenia sobie w trudnych sytuacjach ,
• pewność siebie i posiadanych zdolności,
• niezależność w działaniu,
• podejmowanie decyzji, także w sytuacjach nagłych i trudnych,
• refleksja nad wartościami, ich rozpoznawanie i postępowanie zgodnie z nimi.

Rozwój interpersonalny i społeczny:

• empatia i wrażliwość na potrzeby i przeżycia innych,
• akceptacja i tolerancja innych,
• rozumienie problemów i trudności przeżywanych przez innych,
• wyjaśnianie przyczyn zachowania innych,
• wrażliwość na problemy otoczenia społecznego i aktywna postawy wobec problemów,
• poczucie wspólnoty i przynależności,
• rozpoznawanie i przyswajanie norm i zasad społecznych,
• postawa prospołeczna.

Rozwój edukacyjno- -zawodowy:

• umiejętności przydatne w późniejszej edukacji i pracy zawodowej,
• wytrwałość i uporządkowanie w pracy,
• doświadczenie współpracy w zespołach zadaniowych,
• świadomość własnych kompetencji i kwalifikacji zawodowych,
• rozpoznawanie i rozwój własnych zainteresowań,
• przyjmowanie i branie odpowiedzialności za wykonywane obowiązki,
• planowanie i organizacja działań,
• współpraca z przełożonymi,
• umiejętność pracy w różnych rolach, np. w roli lidera danego działania.

1. Rola wolontariatu w profilaktyce zachowań ryzykownych.

Funkcja wolontariatu w psychoprofilaktyce może być rozumiana dwojako: w pierwszym ujęciu wolontariat rozumiany jest jako miejsce kształtowania kompetencji stanowiących czynniki chroniące przed zachowaniami ryzykownymi, w innym – jako część programu profilaktycznego i działanie o charakterze alternatywnym. Oba ujęcia uzupełniają się wzajemnie.

Działania psychoprofilaktyczne podejmowane w szkole są nastawione na osiągnięcie trzech rodzajów celów:

• wspieranie ucznia w zakresie radzenia sobie z zagrożeniami dla rozwoju i funkcjonowania zdrowotnego,
• wzmacnianie i inicjowanie czynników chroniących,
• ograniczanie i likwidowanie czynników ryzyka.

Czynniki chroniące i czynniki ryzyka wiążą się z prawdopodobieństwem wystąpienia zachowań ryzykownych. Im więcej czynników chroniących obserwuje się u ucznia, tym mniejsze jest niebezpieczeństwo podejmowania przez niego zachowań dysfunkcjonalnych i tym mniejszy będzie wpływ czynników ryzyka.

Należy podkreślić, że wolontariat szkolny jako element programu wychowawczo-profilaktycznego jest szansą na rozwój tych cech, które uznaje się za czynnik chroniący przed zachowaniami ryzykownymi.

1. Wolontariat uczniowski w programie profilaktycznym i wychowawczym

Program profilaktyczny, realizowany w ramach Programu Wychowawczego i Profilaktyki w Szkole, jest działaniem dokładnie zaplanowanym i ma doprowadzić do zmian w funkcjonowaniu uczniów i społeczności szkolnej, pożądanych z punktu widzenia założeń profilaktyki szkolnej. Wolontariat jako działanie pomocowe na rzecz innych oraz możliwość dodatkowego zaangażowania osoby świadczącej pomoc może być traktowany jako jedna ze strategii profilaktycznych.

Głównym założeniem strategii działań alternatywnych jest stworzenie możliwości pozytywnego zaangażowania, w przeciwieństwie do działań dysfunkcjonalnych, bezczynności lub bierności. Dzięki stosowaniu tej strategii młodzież zyskuje okazję do działalności społecznej, rozwoju zainteresowań, nawiązania nowych relacji. Działania alternatywne, których przykładem może być szkolny wolontariat, pozwalają na rozwój siebie, zdobycie uznania innych, wzmocnienie samooceny i poczucia wartości własnej. W wyniku prowadzonych działań młodzież uczy się współpracy, odpowiedzialności, konsekwencji w pracy, niezależności, czyli nabywa cechy uznawane za czynniki chroniące przed problemami.

Cechy wolontariatu o znaczeniu wychowawczym i profilaktycznym:

• Idea pracy wolontariackiej. Wywodzi się z powszechnie uznawanych wartości, takich jak godność, miłość, wspólnota, pokora. Dobrowolna praca, świadczona przez uczniów na rzecz innych, nawiązuje do długiej tradycji pomagania osobom potrzebującym – młody wolontariusz dzięki swojemu zaangażowaniu zyskuje więc okazję do rozpoznania wartości płynącej z niesienia pomocy innym, a wolontariat staje się dla niego sposobem na wprowadzenie w życie i realizację tej wartości.
• Zaangażowanie w pracę na rzecz innych. Przejawia się np. jako pomoc rówieśnikom czy seniorom. Są to aktywności, które wiążą się z odpowiedzialnością za drugą osobę i podjęte wobec niej zobowiązanie. Jakość pomocy, którą oferuje uczeń, jest bezpośrednio związana ze stopniem jego zaangażowania i wynika z systematyczności pracy, uczestnictwa w spotkaniach, szkoleniach itp. Kontakt z osobą, która jest wspierana, motywuje wolontariusza do pracy nad sobą samym, a zmiany zachodzące w osobach wspieranych oraz dostrzeganie ich wdzięczności zwiększają skalę tej motywacji.
• Wolontariat jako wyzwanie oraz okazja do konfrontacji ze złożonymi trudnościami i potrzebami osób wspomaganych. Uczeń, który pomaga, np. osobom chorym, niepełnosprawnym, samotnym, pozbawionym opieki, w stanie kryzysu, zmaga się z wątpliwościami i zadaje sobie pytania dotyczące sensu cudzego cierpienia, choroby, dzielenia się z nimi własnym czasem, zastanawia się nad możliwościami i celowością niesienia pomocy, oferowania tego, co posiada, zasadnością działań prospołecznych. Tego rodzaju wątpliwości sprzyjają osobistemu rozwojowi wolontariusza, poznawaniu innych i uświadomieniu sobie własnej roli w obliczu problemów dostrzeganych w społeczności.

1. Standardy realizacji wolontariatu w szkole.

Wzór zgody rodzica/opiekuna prawnego.

Wyrażam zgodę na pracę mojej córki/syna …………………………………………………………….

imię i nazwisko córki/syna

w charakterze wolontariusz w Szkole Podstawowej nr4 im. Mikołaja Kopernika w Pile.

Dane rodzica:

Imię i nazwisko:  ……………………………………………………

Adres zamieszkania:

……………………………………………………… 

Telefon do rodzica:…………………………………………………………

Telefon dziecka:………………………………………………………

Karta etyczna wolontariusza:

Ja…………………………………………………………………(imię i nazwisko)

zobowiązuję się do przestrzegania następujących zasad:

1. Będę wypełniać wszystkie zadania związane z przyjętą rolą.
2. Nie będę składać obietnic, których nie mogę spełnić.
3. Będę informować koordynatorów w przypadku niemożności wywiązania się ze zobowiązań.
4. Zachowam dyskrecję w sprawach prywatnych.
5. Będę otwarty na nowe pomysły i sposoby działania.
6. Będę działać w zespole, będę osobą, na której można polegać.
7. Będę się uczyć, gdyż nauka jest nieodłączną częścią każdej dobrze wykonanej pracy.
8. Będę uczestniczyć w obowiązkowych spotkaniach.
9. Postaram się być dobrym wolontariuszem.

6. Przygotowanie wolontariuszy do pracy.

Przystąpienie uczniów do pracy w wolontariacie poprzedza ich stosowne przygotowanie. Można wyróżnić trzy etapy przygotowania młodych wolontariuszy:

• identyfikacja zainteresowań i umiejętności,
• refleksja nad indywidualną motywacją do pracy,
• szkolenia dające niezbędną wiedzę i kompetencje.

Wszyscy odbywają szkolenie na temat zadań i obowiązków. Jest  to czas, kiedy wolontariusze zdobywają informacje dotyczące:

• idei wolontariatu i regulacji związanych z wolontariatem szkolnym;
• obowiązków i zadań dla nich przeznaczonych;
• roli opiekunów wolontariatu;
• zasad obowiązujących w miejscu realizacji pomocy;
• harmonogramu pracy.

Tematyki innych  szkoleń zależą od zadań zaplanowanych w programie oraz oczekiwanych cech i umiejętności wolontariusza. Uczeń, którego zadanie będzie polegało na przykład na kwestowaniu powinien:

• znać podstawy savoir vivre’u, komunikacji interpersonalnej i aktywnego słuchania;
• posiadać umiejętność współpracy;
• znać reguły podejmowania decyzji i potrafić je zastosować;
• znać listę dorosłych specjalistów, gotowych udzielić pomocy młodym wolontariuszom i odbiorcom tej pomocy oraz wiedzieć, w jakich sytuacjach należy zwrócić się z prośbą o fachową pomoc.

Młodzi wolontariusze, którzy świadczą pomoc np. w świetlicy socjoterapeutycznej, powinni wykazać się:

• znajomością gier i zabaw oraz ich celowością;
• umiejętnością prowadzenia aktywności grupowych;
• umiejętnością radzenia sobie w trudnych sytuacjach, takich jak: niechęć uczestników do zabawy, agresja, brak dyscypliny.

Na kompetencje uczniów zaangażowanych w wolontariat polegający na sprawowaniu opieki nad zwierzętami przebywającymi w schronisku powinny się składać:

• podstawowa wiedza i umiejętności pielęgnacji zwierząt;
• zasady i procedury wyprowadzania zwierząt na spacery;
• zasady karmienia zwierząt;
• organizowanie i prowadzenie szkolnych zbiórek na rzecz schroniska.

Podane przykłady nie wyczerpują listy tematów szkoleniowych. Ich zakres zależy od wiedzy o uczniach, ich predyspozycjach, wstępnej gotowości do pracy w wolontariacie, zgłaszanych potrzebach. Kluczową rolę w przygotowywaniu uczniów do aktywności wolontariackiej pełnią nauczyciele– szkolni opiekunowie wolontariatu.

7. Zadania nauczycieli pełniących funkcję szkolnych opiekunów wolontariatu:

• organizowanie spotkań, rekrutacji, szkoleń dla wolontariuszy;
• wspieranie uczniów w trudnych sytuacjach i w razie niepowodzeń;
• motywowanie uczniów do działania i monitorowanie ich pracy;
• reprezentowanie szkolnego wolontariatu w szkole i instytucjach zewnętrznych;
• wspieranie i budowanie współpracy w zespole wolontariuszy;
• przekazywanie informacji zwrotnych o jakości pracy i osiągnięciach;
• ewaluacja prowadzonych działań, w tym sprawdzenie: czy zakładany cel jest realizowany, czy treść i rodzaj zadań są dostosowane do uczniów, czy dzięki wolontariatowi są odnoszone korzyści wychowawcze i profilaktyczne .

W budowaniu poczucia przynależności do zespołu oraz okazywaniu wsparcia opiekunowie korzystają z takich działań jak:

• wydawanie zaświadczeń i dyplomów za wykonane zadania, podsumowujących dany okres pracy;
• kontaktowanie się z wolontariuszem w razie jego nieobecności;
• angażowanie wolontariuszy do wspólnego planowania pracy;
• wykorzystywanie wiedzy o talentach i predyspozycjach uczniów w przydzielaniu zadań;
• utrzymywanie kontaktu z wolontariuszem także po wykonaniu przez niego pracy w wolontariacie, np. w trakcie innych szkolnych aktywności;
• przeznaczanie czasu na indywidualne rozmowy z wolontariuszami, stosownie  do ich potrzeb i doświadczanych trudności;
• reagowanie na trudności wolontariuszy poprzez organizowanie dodatkowych szkoleń;
• organizowanie spotkań z zaproszonymi gośćmi, specjalistami w danym zakresie;
• informowanie uczniów o rezultatach pracy i jej jakości.

Harmonogram pracy w roku szkolnym 2019/2020

Koordynatorzy szkolnego wolontariatu:

1. Maria Ziembikiewicz
2. Barbara Szczecina
3. Małgorzata Zyber
4. Iwona Lewoczko- Nowak

Osoby wspierające :

1. Urszula Pogorzelska
2. Daniela Gapińska
3. Michał Oryszak
4. Mateusz Błażejeski